Ẩm thực Việt Nam rất đa dạng và phong phú, ngoài các món ăn chính như: phở, bánh mì, cơm tấm… người Việt còn sáng tạo ra nhiều món bánh dân gian gắn liền với tuổi thơ của mỗi người. Những món bánh này khá hấp dẫn, dễ làm và mang đậm nét văn hóa của từng vùng miền, từ đó góp phần làm nên sự phong phú và đa dạng cho nền ẩm thực Việt Nam.
Trong ký ức tuổi thơ của mỗi người dân Việt Nam đều gắn liền với những chiếc bánh của mẹ, của bà như: bánh bèo, bánh xèo, bánh trôi, bánh ít, bánh cuốn, bánh bò, bánh xu xê… Dù đó là loại bánh mặn hay bánh ngọt, bánh được làm và bày bán khá nhiều ở những chợ hay thôn quê, có loại bánh được đầu tư làm ra khá cầu kỳ, có loại bánh lại được làm khá dễ… Những chiếc bánh dân gian đã trở thành một biểu tượng cho ẩm thực Việt, cho sự sum họp của nhiều gia đình. Đó là lúc những người thân quây quần bên nhau để cùng làm và thưởng thức những chiếc bánh hấp dẫn, bắt mắt…
Theo các chuyên gia ẩm thực, đặc trưng của các loại bánh dân gian Việt Nam là món ăn dùng ngoài hai bữa chính. Tùy theo điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội mà mỗi vùng miền có những loại bánh khác nhau. Có loại bánh dùng để ăn no, vừa ăn vừa làm. Có loại bánh được dùng hoặc ăn tráng miệng để bổ sung năng lượng cho hai bữa chính. Ngoài ra còn có có những loại bánh dùng để dâng lên vào những dịp trọng đại, còn gọi là “bánh thiêng”. Cụ thể như: chè, xôi, bánh tét,… thường được dùng trong các ngày lễ, Tết, hội hè, đình đám hoặc cúng bái tổ tiên cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Nghệ nhân bánh Việt Đặng Ngọc Ánh cho biết: “Bánh dân gian là món ăn dân dã, mộc mạc song có một giá trị, một chỗ đứng riêng trong văn hóa ẩm thực của các làng quê Việt Nam. Bánh dân gian được làm nên từ hạt lúa, củ khoai, củ mì… từ đôi bàn tay khéo léo của các bà, các mẹ, các loại bánh quê trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của mỗi người con làng bánh, để rồi khi đi xa lại mang theo nỗi nhớ quê hương, nơi có từng làn hương quen thuộc vấn vương theo khói bếp, nơi có những ngày thơ dại ngồi tựa cửa chờ mẹ đi chợ về để được hít hà trong từng hương vị bánh quê…”.
Theo thời gian, bánh dân gian Việt Nam len lỏi từ miền quê sông nước đến hang cùng ngõ hẻm mọi đô thị, đã đi vào ký ức của nhiều thế hệ người Việt ở Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh hay các tỉnh, thành trên cả nước. Bánh dân gian là một phần của ẩm thực đường phố Việt Nam cũng như nhiều quốc gia châu Á khác với tên tiếng Anh là “street food”; là điểm đến của các tour tuyến du lịch ngoài phong cảnh và công trình văn hóa. Có thể nói, trước đây, bánh dân gian chỉ sử dụng trong cộng đồng, làng xã sau này đã từng bước ra thị trường trong và ngoài nước. Một số loại bánh dân gian như bánh da lợn còn được trang ẩm thực nổi tiếng TasteAtlas vinh danh Top 100 món bánh ngọt ngon nhất thế giới.
Theo chị Ngọc Ánh, các loại bánh này rất dễ tìm mua ở chợ hoặc những gánh hàng rong, vì vậy để thu hút du khách người làm bánh phải sáng tạo mới, đổi mới cả cách làm lẫn hình thức chiếc bánh sao cho du khách thích hấp dẫn, tò mò và muốn mua thưởng thức…
Ngày nay, khi đến Việt Nam, nhiều du khách cũng rất thích bánh dân gian và phải thốt nên: Các món bánh dân gian truyền thống Việt Nam luôn đem đến một hương vị thơm ngon, hấp dẫn khó quên khi thưởng thức dù chỉ một lần. Những chiếc bánh dân gian được người dân Việt làm rất bắt mắt với nhiều hình thù khác nhau và dễ bảo quản, dễ thưởng thức.
Trong khuôn khổ “Ngày Thành phố Hồ Chí Minh tại Osaka, Nhật Bản’’, các nghệ nhân như: Vợ chồng Nghệ nhân Chín Chiều, Hoàng Trung với 40 năm kinh nghiệm trong nghề bánh truyền thống, Nghệ nhân Ngọc Ánh – Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Bếp bánh Hội Đầu bếp Chuyên nghiệp Sài Gòn, tham gia nhiều sự kiện xác lập kỷ lục Việt Nam và Thế Giới về các món ăn Việt Nam truyền thống Việt Nam sẽ giời thiệu đến công chúng tinh hoa ẩm thực truyền thống bánh dân gian Việt Nam, đồng thời khơi gợi lại hình ảnh gần gũi, quen thuộc của những người bà, người dì bên chiếc cối xay bột, bên những khuôn bánh hay bếp lò rực than hồng…
Ngoài ra, các nghệ nhân làm bánh cũng sẽ kể những câu chuyện về Bánh dân gian Việt Nam bằng chính bàn tay của các nghệ nhân tài hoa khi làm ra những chiếc bánh ngay trong ngày hội. Sau khi trải nghiệm làm bánh dân gian, du khách còn được dùng thử bánh và nghe giới thiệu các món bánh khác như: bánh bò, bánh tằm, bánh con sùng ngũ sắc,… Đây là những loại bánh dân gian được làm hoàn toàn bằng các nguyên liệu tự nhiên sẵn có ở Việt Nam nhưng lại rất thu hút thực khách.